Drzewko bonsai – poznaj najpopularniejsze style formowania

Bonsai, czyli miniaturowe drzewo w płytkiej donicy, łączy kunszt, precyzję, cierpliwość, tradycję i naturę. Wywodząca się z krajów azjatyckich sztuka od pokoleń zachwyca pięknem i elegancją. Jeśli chcesz dowiedzieć się, jak zrobić drzewko bonsai samodzielnie, koniecznie przeczytaj ten artykuł!

Drzewko bonsai – co warto wiedzieć?

1. Bonsai to wywodząca się z Chin i Japonii tradycja sadzenia miniaturowych drzewek w płytkich donicach.
2. Bonsai możesz wykonać samodzielnie, sadząc młode drzewko wybranego gatunku do płytkiej donicy i odpowiednio je formując. Aby nadać koronie pożądany kształt, stosuje się takie techniki, jak przycinanie i drutowanie pędów.
3. Niektóre gatunki bonsai nadają się do uprawy w domu, inne – wyłącznie na zewnątrz.
4. Tradycyjne style formowania inspirowane są różnym wyglądem drzew obserwowanych w naturze (np. smagane przez wiatr, rosnące na krawędzi klifu, walczące o przetrwanie). Wykorzystaj to do stworzenia swojego własnego, niepowtarzalnego bonsai!

Odkryj niezwykły świat bonsai! Formowanie drzewek na miniaturowe dzieła sztuki to wielowiekowa azjatycka tradycja ogrodnicza, która cieszy się niesłabnącą popularnością wśród miłośników roślin.

I Ciebie urzekł wyjątkowy wygląd drzewka bonsai? Jak pielęgnować oraz kształtować te niezwykłe okazy – o tym dowiesz się z poniższego artykułu. Ponadto poznasz historię i pochodzenie tej tradycji, gatunki, sposoby pielęgnacji bonsai, style ich formowania i wiele innych faktów o samodzielnej uprawie miniaturowych drzewek.

Drzewko bonsai – sztuka formowania, która oczarowuje

Bonsai po japońsku oznacza uprawę w płytkim pojemniku, co odzwierciedla jedną z głównych zasad formowania miniaturowych drzewek. Choć tradycja kojarzy się głównie z kulturą japońską, jej korzenie sięgają starożytnych Chin, gdzie praktykowano tworzenie mikro-krajobrazów w donicach (tzw. penjing lub penzai). 

Japończycy zafascynowali się tą techniką i nieco ją zmienili, sadząc w naczyniu pojedyncze egzemplarze drzew. Dało to początek współcześnie znanym i uwielbianym formom bonsai, które stanowią elegancki i nietuzinkowy element wystroju domów i ogrodów na całym świecie.

Sprawdź również: Ściana z roślin – zobacz najlepsze aranżacje

Początkowo minidrzewka były uprawiane jedynie przez osoby zamożne i wręczane w postaci ekskluzywnych upominków. Obecnie, pomimo ogromnej popularności, bonsai wciąż kojarzone są z prestiżem, głównie ze względu na czasochłonny i precyzyjny sposób ich wykonania oraz unikatowy charakter – każdy okaz jest inny, a ich ostateczny kształt to wyraz osobistej ekspresji twórcy. Dzięki temu drzewko formowane na bonsai świetnie sprawdzi się jako dekoracja wnętrza lub ogrodu. Miniaturowe okazy w donicach łączą tradycję, nowoczesność, sztukę i naturę, dlatego bez problemu dopasujesz je do każdego stylu i wystroju.

Jak zrobić bonsai? Proces formowania i pielęgnacji

Aby bonsai znalazło się w Twoim domu lub ogrodzie, możesz:

• zakupić gotowe drzewko formowane na bonsai i poprzez odpowiednią pielęgnację, uprawę i przycinanie (tzw. cięcie pielęgnacyjne) utrzymać jego kształt i wielkość,
• pozyskać młodą roślinę ze szkółki, sklepu lub ogrodu i posadzić ją do odpowiedniej doniczki, a następnie samodzielnie ukształtować za pomocą cięcia formującego i drutowania.

Jeśli zdecydujesz się na drugą opcję, poniżej znajdziesz wskazówki, jak zrobić bonsai.

1. Na spodzie płytkiej doniczki do bonsai na otworach drenażowych umieść siateczkę. Na dno wsyp cienką warstwę materiału drenażowego, np. drobny keramzyt, żwirek, czy lawę wulkaniczną. Sadzonkę umieść w doniczce, a jeśli będzie taka potrzeba, skróć część korzeni (nie więcej niż o ⅓ długości), aby dobrze się w niej mieściły. Następnie dokładnie zasyp sadzonkę podłożem. Aby wypełnić przestwory między korzeniami, możesz pomóc sobie patyczkiem.
2. Po posadzeniu drzewka, czas na nadanie mu kształtu. Ostrym sekatorem wykonaj cięcie formujące – usuń zbędne gałęzie, a resztę przytnij do pożądanej długości. Dzięki temu nadasz koronie odpowiedni wygląd i objętość.
3. Kolejnym (choć nie zawsze wymaganym) krokiem jest drutowanie pędów. Dzięki temu zabiegowi możesz modyfikować ich kształt i ułożenie, pochylając je w dół lub unosząc do góry. Jak to zrobić? Nawiń drut pod kątem 45° na pień i gałąź, a następnie delikatnie ukształtuj ją palcami, odginając w wybranym kierunku. W tym kroku zachowaj dużą ostrożność, aby nie doprowadzić do pęknięć lub uszkodzeń pędów. Przy dużych, mocnych gałęziach, możesz również zastosować odciągi, które łączą je z podstawą (np. poprzez wystający korzeń) i ciągną w dół.

Regularnie obserwuj rozwój swojego drzewka i usuń drut, zanim zacznie wrastać w tkanki, co może doprowadzić do powstania nieestetycznych blizn.

Drzewka bonsai – jak pielęgnować?

Poza formowaniem musisz również wiedzieć, jak pielęgnować drzewko bonsai. Najważniejsze zabiegi, które należy wykonywać, to:

• cięcie pielęgnacyjne – ma na celu zachowanie wcześniej nadanego kształtu,
• podlewanie i nawożenie – ilość podawanej wody i nawozu dostosuj do wymagań gatunku, który uprawiasz jako bonsai,
• przesadzanie – jeśli korzenie mocno przerastają doniczkę, konieczne będzie przesadzenie drzewka. Zabieg ten wykonuj na wiosnę. Jeżeli chcesz utrzymać niewielkie rozmiary rośliny, posadź ją z powrotem do tego samego pojemnika, usuwając wcześniej część korzeni ostrym sekatorem (nie więcej niż ⅓ ich objętości),
• zraszanie – niektóre gatunki wymagają wysokiej wilgotności powietrza i dobrze reagują na częste zraszanie.

Jakie drzewka bonsai wybrać na początek?

Zanim wybierzesz gatunek, zastanów się, czy chcesz uprawiać swoje bonsai w domu, czy w ogrodzie. Poniżej znajdziesz nasze propozycje dla początkujących pasjonatów sztuki formowania miniaturowych drzewek w donicach.

Gatunki bonsai do wnętrza

Pierwsza propozycja to fikus (figowiec). Metodą bonsai można uprawiać wiele jego gatunków, jednak najpopularniejszym z nich jest Ficus retusa, czyli figowiec tępy.

Fikusy wymagają bardzo jasnego stanowiska oraz podlewania w momencie, gdy górna warstwa podłoża zacznie przesychać. Bardzo dobrze reagują także na częste zraszanie. Nawożenie wykonuje się wraz z podlewaniem, stosując nawóz do roślin zielonych lub humusowy, 2–4 razy na miesiąc wiosną i latem oraz 1 raz na miesiąc w zimie. Cięcie pielęgnacyjne fikusa w formie bonsai zazwyczaj przeprowadza się, przycinając pędy do wysokości, na której zostaną 2–3 liście.

Inne ciekawe opcje to Portulacaria afra i Crassula ovata (grubosz) – te dwa gatunki sukulentów nadają się do formowania bonsai i są do siebie bardzo podobne, dlatego omówimy je razem. Do prawidłowego rozwoju potrzebują bardzo jasnego stanowiska – przez większość sezonu mogą stać nawet w stanowisku z pełnym nasłonecznieniem, o ile w najgorętsze dni zostaną osłonięte przed bezpośrednim działaniem światła.

Ze względu na zdolność do zatrzymywania wody w liściach, portulakarię i grubosza podlewa się rzadko – w momencie, gdy podłoże wyraźnie przeschnie (zimą nawet raz na 3–4 tygodnie). Sukulenty w formie bonsai równie rzadko się nawozi: zabieg ten wykonuj 1–2 razy w miesiącu, od wiosny do jesieni. Obydwa gatunki bardzo dobrze reagują na przycinanie, natomiast jeśli zdecydujesz się na drutowanie, wykonaj je bardzo ostrożnie – pędy są miękkie i mogą łatwo ulec uszkodzeniu.

Zobacz także: Sukulenty w domu – sprawdź, jak o nie zadbać

Najlepsze ogrodowe bonsai

Na bonsai do ogrodu dobrze sprawdzi się jałowiec, czyli zimozielona roślina iglasta. Do formowania możesz wykorzystać wiele różnych gatunków jałowca, np.

• chiński,
• japoński Shimpaku,
• pospolity.

Przez cały rok uprawiaj jałowiec na zewnątrz, jednak przy temperaturze poniżej -10℃, koniecznie go osłoń. Pamiętaj też, że wymaga bardzo jasnego stanowiska! Jeśli chodzi o nawożenie, od marca do końca lipca jałowiec zasilaj nawozem bogatym w azot, a na przełomie lata i jesieni zmień rodzaj preparatu na taki o obniżonej dawce azotu, za to bogaty w potas i fosfor (tym przypadku sprawdzi się jesienny nawóz do iglaków).

O czym jeszcze pamiętać? Jałowiec bonsai lubi zraszanie, za to źle reaguje na nadmierne podlewanie, dlatego z podaniem wody konewką lepiej poczekać, aż podłoże zdąży dobrze przeschnąć. Z kolei podczas formowania jałowca nie tnij go jak zwykłego żywopłotu – staraj się nadać zielonym częściom kształt chmurek, aby uzyskać efekt typowy dla bonsai.

Kolejna propozycja na ogrodowe bonsai? Klon palmowy, czyli liściasty gatunek drzewa. Najlepiej rozwija się w stanowisku jasnym i przewiewnym, jednak w najgorętsze dni powinien być ustawiony w bardziej zacienionym miejscu. Przy temperaturach poniżej -10℃ nie zapomnij go osłonić!

W sezonie wegetacyjnym klon palmowy bonsai może potrzebować nawet codziennego podlewania, zwłaszcza jeśli rośnie w małej doniczce. Im mniejsze podłoże, tym szybciej przesycha, więc warto regularnie kontrolować jego wilgotność. Klon nawoź raz w tygodniu nawozem wieloskładnikowym albo raz na 4–6 tygodni użyj długo działającego preparatu organicznego w granulacie jak np. Biogold.

Aby utrzymać ładny kształt drzewka, wykonuj cięcie pielęgnacyjne przez cały sezon. Młode pędy możesz bez problemu uszczykiwać palcami – to prosty sposób na kontrolowanie formy klonu i pobudzanie go do zagęszczania.

Bonsai style – poznaj najpopularniejsze formowanie

Chokkan (Formalny prosty)

To bardzo popularny styl bonsai, który nawiązuje do form drzew często spotykanych w przyrodzie – takich, które mają dostęp do dużej ilości równomiernie padającego światła.

Jak wygląda styl Chokkan? Drzewko ma pionowy, prosty pień, który u podstawy jest wyraźnie grubszy. Wierzchołek tworzy pojedyncza gałąź, a pierwsze rozgałęzienie powinno pojawiać się mniej więcej na wysokości ¼ całej długości pnia. Korona bonsai formowana jest w kształt piramidy lub stożka, z pniem biegnącym idealnie przez jej środek. Całość powinna sprawiać wrażenie harmonii i symetrii.

Bonsai – formowanie Bunjin (Literackie)

Ten styl nawiązuje do kształtu drzewa rosnącego na obszarze o niewielkiej dostępności światła, np. w bliskim sąsiedztwie innych drzew. Wydłużona forma z niewielką koroną na szczycie w naturze jest wynikiem zaciętej konkurencji o promienie słoneczne.

Zainspiruj się: Doświetlenie roślin – poznaj 10 sprawdzonych porad

W taki właśnie sposób formuje się bonsai w stylu bunjin, który ma oddawać dramatyzm walki o przetrwanie. Często dla wzmocnienia tego efektu część gałęzi pozbawia się kory i pozostawia je jako martwe pędy, tzw. jiny.

Drzewko formowane Kengai (Kaskadowy)

Styl Kengai inspirację czerpie z drzew rosnących na stromym, skalnym klifie. W tym przypadku drzewka sadzone są w wysokich doniczkach, a ich wijący się pień formowany jest w dół. Często wierzchołek znajduje się poniżej dna pojemnika (dlatego zazwyczaj są eksponowane na podwyższeniach). Kolejne rozgałęzienia rosną na przemian raz w prawo, raz w lewo, tworząc efekt kaskady spadającego wodospadu.

Fukinagashi (Zawiewany przez wiatr)

Ten bardzo ekspresyjny styl bonsai nawiązuje do kształtu drzew poddawanych działaniu silnego wiatru. Gałęzie wyrastają lub są wygięte w jedną stronę, która wskazuje kierunek podmuchów. Pień jest pochylony w tę samą lub przeciwną stronę.

W kompozycjach Fukinagashi bardzo ważne jest regularne przycinanie młodych pędów, ponieważ ich duże zagęszczenie psułoby zamierzony, dynamiczny efekt.

Drzewko formowane Moyogi (Naturalny prosty)

Ten styl jest podobny do Chokkan z tą różnicą, że w przypadku Moyogi pień nie jest prosty, a skręcony, najczęściej na kształt litery „S”. Gałęzie są równomiernie rozłożone po bokach, a korona wznosi się do góry na kształt trójkąta lub stożka. Drzewka bonsai w stylu Moyogi, podobnie jak Chokkan, są bardzo wyważone i harmonijne.

Drzewko bonsai – sztuka formowania, która oczarowuje

Bonsai to nie tylko żywa roślina i urzekająca ozdoba wnętrza lub ogrodu, ale także forma sztuki – wyraz cierpliwości, wrażliwości i zaangażowania. Każde drzewko odzwierciedla indywidualne podejście twórcy do natury i piękna, a samodzielne formowanie miniaturowego okazu może stać się fascynującą przygodą i nietypowym sposobem na wyrażenie swojej kreatywności.

Pasjonaci tych miniaturowych dzieł sztuki od pokoleń zastanawiają się jak hodować bonsai, by zachwycały swoją formą i niewielkimi rozmiarami. Skoro już wiesz, jak prawidłowo uprawiać i formować drzewka bonsai, może czas zacząć własną przygodę? Zajrzyj do sklepu internetowego Zielony Parapet – znajdziesz u nas wyjątkowe gatunki roślin idealnych do formowania oraz szeroki wybór akcesoriów, które pomogą Ci zadbać o Twoje zielone skarby!